Eczacılar Burada platformu olarak düzenlediğimiz E-Buluşmalar serimizde 20 Mart Çarşamba günü Prof. Dr. Afife Mat moderatörlüğünde Prof. Dr. Gülden Omurtag ile birlikteydik. “Farmakovijilans ve Yetim İlaçlara Eczacı Akademisyen Gözüyle Bakış” başlığıyla bir araya geldiğimiz etkinlikte çok değerli bilgiler öğrendik.
Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi görevinde bulunan, toksikoloji anabilim dalında kıymetli işler yapan Prof. Dr. Gülden Omurtag şu anda İstanbul Medipol Üniversitesi Eczacılık Fakültesi dekanıdır.

Etkinliğimizde farmakovijilanstan, tarihçesinden, ilaç güvenliğinden konuştuktan sonra diğer konumuz olan yetim ilaçlara değindik. Keyifli, bilgilendirici ve renkli sunumlarla bilgimizi artıran Prof. Dr. Gülden Omurtag’a tekrar teşekkür ederiz. İşte etkinlikten aklımızda kalanlar…
Yunanca pharmacon (ilaç) ve vigilare (uyanık olmak) kelimelerinin birleşiminden oluşan farmakovijilans terimi advers etkilerin saptanması, değerlendirilmesi, tanımlanması ve önlenmesi için yapılan çalışmaları kapsar. İlaçların güvenli bir şekilde kullanılması amaçlanır.
Bir tıbbi ürünün kabul edilen normal dozunda ortaya çıkan zararlı ve amaçlanmamış etkiye advers etki denir. Advers olayların öğrenildikten sonraki 15 gün içinde Türkiye Farmakovijilans Merkezi (TÜFAM)’a bildirilmesi gerekmektedir.

Advers etkilerin öğrenilmesi, takip edilmesinde eczacının büyük bir rolü vardır. Hastalarla yakın ilişki içinde olmaları, hastaların kullandıkları çoğu ilacı bilmeleri ve sürece hakim olmaları eczacıların ilacın güvenliliğini belirlemedeki önemini vurgular.

Eczacının, ruhsat sahibinin ve hastanın ilaçların güvenliliğini belirlemek için farklı sorumlulukları vardır. Ruhsat sahibi ilaçlarının güvenliliğini garanti eder. Farmakovijilans sistemini düzenli olarak kontrol eder. Bazı ilaçların uzun süre ve yaygın kullanımında görülen advers etkiler belirlenememiş olabilir. Bunu yaşayan hastaların TÜFAM’A bildirmesi sonraki araştırmalar için kaynak oluşturur, riski en aza indirmek için önlem alınır.
TİTCK Farmakovijilans Sistemi Kılavuzu, İyi Farmakovijilans Uygulamaları (İFU) Kılavuzu kullanılan kılavuzlardandır.

Advers reaksiyonların farklı sınıflandırmaları vardır. Ölümle sonuçlanma, yaşamı tehdit etme, hastanede yatmayı gerektiren veya hastanede yatış süresini uzatan, kalıcı veya ciddi sakatlıkla sonuçlanma, konjenital anomali/doğumsal defekt oluşması ciddi advers reaksiyon kriterlerindendir.
Pasteur’un da dediği gibi “İlaç söz konusu olduğunda akıl sürekli hazır ol konumunda olmalıdır.”

Nadir hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar az sayıda kişiye ulaşacağı, bir ilacın geliştirilme süreci zor, uzun, maliyetli olduğu ve pazar payı düşük kalacağı için yetim ilaç olarak isimlendirilmiştir. Nadir hastalıklar adı gibi nadir olmayıp günümüzde 8000’den fazla nadir hastalık bulunmaktadır. Akdeniz ateşi hastalığı, cam kemik hastalığı, erken yaşlanma hastalığı ve albinizm nadir hastalıklar arasındadır. Nadir hastalıkların tedavisi oldukça zordur bu konuda çalışmalar devam etse de ilaç maliyeti gibi konular çalışmaları sınırlandırmaktadır.

Nadir hastalıklardan bahsettikten sonra Dünya Sağlık Örgütü’nün 10 yıldızlı eczacı rolüne değindi Prof. Dr. Gülden Omurtag. İşte 10 yıldızlı eczacı rolü; yönetici, girişimci, olumlu değişim temsilcisi, bakım veren, araştırmacı, karar verici, iyi iletişim kuran, öğretici, yaşam boyu öğrenen, lider!

Hepimizin 10 yıldızlı eczacı rolüne sahip olması ve mesleğimizi en güzel şekilde ilerlemek dileğiyle…
Diğer E-buluşmalarımızda görüşmek üzere!