Hamilelik dönemiyle birlikte anne adaylarının bebeklerinin sağlığını ön plana koyması değişen alışkanlıkları beraberinde getirmektedir. Anne adaylarının kaygılarından biri de hamilelik döneminde ne tür ürünler kullanmaları, nelerden sakınmaları gerektiğidir. Bu yazımızda kozmetik ürünleri ve bu ürünlerin anne ve bebek sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyeceğiz.

Kozmetik Ürün Nedir?

Kozmetik ürün, Avrupa Birliği Kozmetik Direktifi tarafından “insan vücudunun dış kısımlarıyla(epidermis,saç,tırnaklar,dudak ve dış genital organlar) veya dişlerle ve ağız boşluğunun mukoza zarlarıyla temas etmesi amaçlanan madde veya karışım” olarak tanımlar.Bu, esas olarak bunları temizlemek,parfümlemek,görünümlerini değiştirmek,korumak,iyi durumda tutmak veya vücut kokularını düzenlemek amacıyla yapılır. Kozmetik ürünler plastikleştiriciler, bisfenol A, parabenler, benzofenonlar, antimikrobiyaller, organik çözücüler, pigmentler, etki süresini artırmak için aktif bileşenler, çözücüler, koruyucular, katkı maddeleri, ağır metaller vb.kimyasallar içerir.

Şimdi bu maddelerin fetüs ve anne üzerindeki etkilerine göz atalım.
Çoğu kozmetik ürün topikal uygulandığı için dermal emilim en yaygın maruz kalma yoludur.Zehirli madde epidermisten geçerek kan dolaşımına ulaşır ve oradan her yere gidebilir.

Kozmetiklerdeki yaygın toksik bileşenler anne kanı,plasenta hatta göbek kordonu olmak üzere çeşitli dokularda tespit edilmiştir.Yapılan araştırmalar hamile kadınların kozmetik kullanımı konusunda risk algısının oldukça düşük olduğunu da göstermektedir.

Hamilelikte Kaçınılması Gereken Kozmetik Bileşenleri:

1)Polistiren:

Annenin polistiren maruziyetinin yavrularda metabolik bozukluklara neden olduğu kanıtlanmıştır ve plasenta bariyerini geçerek burada birikebilir.

2)Parabenler:

Parabenler kozmetik endüstrisinde koruyucu olarak çok yaygın kullanılan bileşenlerdir.Annenin paraben maruziyetini çocukluk çağı obezitesiyle ilişkilendiren çalışmalar vardır. Aynı zamanda paraben maruziyeti çocuklarda işitme kaybı ve otizmle ilişkilendirilmiştir.

3)Benzofenonlar:

Son yıllarda özellikle güneş kremlerinin içinde yer alan benzofenonların bebekte nörotoksisite riskini artırdığı gözlenmiştir.

4)Ftalatlar:

Ftalatlar; göz farı,parfüm,oje,nemlendiriciler gibi çeşitli kozmetik ürünlerde plastikleştirici ve çözücü olarak kullanılan bir kimyasal ailesidir. Yapılan çalışmalar ftalatların hormonal dengenin bozulması,nörogelişim bozuklukları,hiperaktivite bozuklukları ve otizme neden olabileceğini göstermiştir.

5)Metaller:

Kozmetik formülasyonlarda yer alan bir diğer tehlikeli bileşenler de metallerdir.Bunlar arasında: Kurşun(Pb),Kadmiyum(Cd),Nikel(Ni),Arsenik(As),Cıva(Hg) gibi ağır metaller ve Krom(Cr),Demir(Fe),Bakır(Cu) ve Kobalt(Co) gibi metaller yer alır.
İnsanların metallere maruz kalmasının otofaji,sinaptik iletim ve oksidatif stres gibi farklı mekanizmalar yoluyla nörotoksisiteye yol açtığı gösterilmiştir. Bu, Parkinson ve Alzheimer gibi hastalıklara yol açabilir.

SONUÇ:

Hamilelikte içinde bu ve bunun gibi bileşenler içeren ürünlerden kaçınmak gerekiyor.Bununla birlikte belirtilen risk durumlarının ortaya çıkmasında maddeye maruziyet süresi ve miktarı da önemli rol oynuyor.Tabii ki hamileliğin annenin estetik kaygılarını ortadan kaldırmasını ve tüm bakım ürünlerinden uzak kalmasını bekleyemeyiz bu nedenle yeşil kozmetikler dediğimiz doğal ve organik kaynaklı kozmetikler kullanılabilir.Bunun yanı sıra dermatolojik çalışmalar Glikolik Asit(GA),Laktik Asit(LA), Salisilik Asit(SA),Trikloroasetik Asit(TCA) ve Hyalurnik Asit bileşenli kozmetik ürünlerin gebelikte güvenle kullanılabileceğini göstermiştir.

Kaynakça:

1. Adit Mohan Garg, Venkataram Mysore(2022).Dermatologic and Cosmetic Procedures in Pregnancy.J.Cutan Aesthet Surg.15(2):108-117.
2. Kendra Jones,Lucas M.Wessel,Karl-Herbert Schafer ve Maria Angeles Tapia-Lainea(2024).Use of Cosmetics in Pregnancy and Neurotoxicity:Can It Increase the Risk of Congenital Enteric Neuropathies?Biomolecules 10;14(8):984.
3. Cécile Marie,Sophie Cabut,Françoise Venditelli,Marie-Pierre Savuant-Rochat(2016).Changes in Cosmetics Use during Pregnancy and Risk Perception by Women.Int J Environ Res Public Health 13(4):383.
4. Özge İnal(2023).Yeşil Kozmetikler.Ankara Ecz.Fak.Derg. 47(2):667-686.