Psoriasis ya da bilinen adıyla sedef hastalığı, sadece bir cilt hastalığı değil; kronik bir yaşam eşlikçisi.
Sedef Hastalığına Yakından Bakış 101 ve 102’de sedef hastalığının ne olduğunu, tetikleyicilerini ve güncel tedavi yaklaşımlarını detaylı şekilde ele alacağız.
Sedef Hastalığı Nedir?
Yaşam boyu devam etme eğilimindedir, yaygınlığı ve şiddeti dalgalanır. Özellikle Kafkasyalılarda yaygındır ancak herhangi bir etnik kökenden insanı etkileyebilir. Bağışıklık aracılı genetik bir cilt hastalığı olarak sınıflandırılır.
Sedef Hastalığının Nedenleri
Sedef hastalığının ortaya çıkışında rol oynadığı düşünülen başlıca nedenler:
- Genetik Yatkınlık
Ailesinde sedef hastalığı olan bireylerde bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
- Bağışıklık Sistemi Sorunları:
Sedef hastalığı, bir otoimmün hastalık olarak kabul edilir. Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin sağlıklı hücrelere saldırması sonucu ortaya çıkar.
Sedef hastalığında, bağışıklık sistemi, T hücreleri adı verilen beyaz kan hücrelerini aşırı aktive eder. Bu T hücreleri, cilt hücrelerinin hızla büyümesine ve çoğalmasına neden olarak ciltte iltihaplanma ve plak oluşumuna yol açar.
- Çevresel Tetikleyiciler:
Enfeksiyonlar, stres, cilt yaralanmaları, bazı ilaçlar hastalığı tetikleyebilir.
Hava koşulları, alkol ve sigara kullanımı hastalığın gidişatını kötüleştirebilir.
Ne Tür Yiyecekler Sedef Hastalığını Tetikler?
Alevlenmeyi Tetikleyebilecek Gıdalar
- Gluten İçeren Gıdalar
Gluten (özellikle buğdayda bulunur), bazı sedef hastalarında bağışıklık tepkisini tetikleyebilir.
Gluten antikorları pozitif olan kişilerde, glutensiz diyetle semptomlar azalabilir.
2. Kırmızı Et
İçerdiği arakinodik asit nedeniyle iltihabı artırabilir.
Kırmızı et tüketimi kalp hastalıkları riskini de artırır.
3. İşlenmiş Gıdalar
Katkı maddeleri, fazla şeker ve tuz içeren bu gıdalar iltihabı artırır.
Aynı zamanda obezite, diyabet, kalp hastalığı riskini yükseltir.
4. Alkol
Alkol, bağışıklık sistemini zayıflatır ve iltihabı şiddetlendirir.
Özellikle ağır içicilik, belirgin şekilde semptomları artırabilir.
5. Kafein
Bazı bireylerde alevlenmeyi tetikleyebilir.Ancak günde 1–3 fincan kahve bazı kişilerde anti-inflamatuar etki gösterebilir.
- 4 fincan ve üzeri tüketim ise semptomları kötüleştirebilir.
6. Gece Gölgesi Sebzeleri (Nightshades)
Domates, patates, biber, patlıcan gibi sebzeler bazı kişilerde iltihabı artırabilir.
Bilimsel olarak net olmasa da, kişisel hassasiyet gösterilebilir.
Yararlı Olabilecek Gıdalar
- Sebzeler ve Meyveler
- Balık yağı / Omega-3 yağ asitleri
- Oral D vitamini
- Probiyotik içeren gıdalar
- Organik, katkısız ürünler
Sedef Hastalığının Türleri
1. Plak Tipi Sedef Hastalığı (Psoriasis Vulgaris)
En sık görülen tiptir (%80-90).
Deride net sınırlı, kırmızı zemin üzerinde kalın, gümüşi-beyaz pullarla kaplı plaklar oluşur. Genellikle diz, dirsek, saçlı deri ve bel bölgesinde görülür.
2. Guttat Tipi Sedef Hastalığı
Çocuklar ve gençlerde daha sık görülür.
Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarından (özellikle streptokok) sonra başlar. Damlacık şeklinde küçük lezyonlarla kendini gösterir.
3. Püstüler Sedef Hastalığı
Nadir ama ağır seyirli bir formdur.
Deride kızarıklık üzerinde iltihaplı (püstül) kabarcıklar görülür. Ağrı, ateş ve halsizlik gibi sistemik belirtiler olabilir.
4. Eritrodermik Sedef Hastalığı
Tüm vücudu kaplayabilen yaygın kızarıklık ve pullanma ile karakterizedir.
Acil tedavi gerektiren bir durumdur çünkü vücut ısısı, sıvı-elektrolit dengesi bozulabilir.
5. Ters Sedef Hastalığı (İnvers Psoriasis)
Koltuk altı, kasık, meme altı gibi nemli bölgelerde görülür.
Klasik sedefteki gibi pullanma belirgin değil; daha çok kırmızı, parlak ve düzgün yüzeyli lezyonlar olur.
“Sedef Hastalığına Yakından Bakış102”de siz değerli okuyucularımızla sedef hastalığının tedavisi var mı, varsa hangi yöntemler uygulanıyor, bunlardan bahsedeceğiz. Bir sonraki yazımızda buluşmak dileğiyle sağlıcakla kalın.
Kaynakça:
https://dermnetnz.org/topics/psoriasis
https://www.pharmacymagazine.co.uk/otc-category-reviews/599519-beyond-the-surface https://jag.journalagent.com/nci/pdfs/NCI_3_1_79_82.pdf https://www.medicalnewstoday.com/articles/foods-to-avoid-with-psoriasis https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/psoriasis/diagnosis-treatment/drc-20355845 https://www.alifesaglikgrubu.com.tr/makale/sedef-hastaligi/96
