“Anevrizma” kelimesi Yunanca “aneurusma” veya “genişleme” kelimesinden türetilmiştir. Abdominal aort anevrizması (AAA), abdominal aortun bir segmentinde patolojik bir genişlemesidir. Daha sonra yırtılmaya yol açabilmektedir. AAA prevalansının %2 ila %12 arasında değiştiği ve 65 yaş üstü erkeklerin yaklaşık %8’inde bulunduğu bildirilmiştir.

Abdominal aort duvarını zayıflatan süreçler anevrizmaya yol açabilir: Travma, akut enfeksiyonlar (tipik olarak salmonella türleriyle, S. typhimurium en yaygın olanıdır) veya kronik enfeksiyonlar, enflamatuar arteritler ve Ehlers-Danlos sendromu gibi bağ dokusu bozuklukları. Chlamydophilia Pneumoniae enfeksiyonları da AAA ile ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte, çoğunlukla kardiyovasküler hastalık risk faktörlerinin bir araya gelmesi dışında spesifik bir etiyoloji tanımlanmamaktadır. AAA’lar hem çevresel hem de genetik risk faktörleriyle ilişkilidir(1). İleri yaş, erkek cinsiyet, hipertansiyon, sigara, koroner kalp hastalığı, periferik arter hastalığı ve ailede anevrizma öyküsü AAA riskini arttırmaktadır(2). AAA’lı hastaların çoğunda anevrizma yırtılana kadar genellikle hiçbir belirti görülmez ancak anevrizma yırtıldıktan sonra genel ölüm oranı %80’e kadar çıkmaktadır. Nüfusun yaşlanmasıyla birlikte görülme sıklığı her geçen yıl artmaktadır. (3). AAA dünya çapında yılda ∼170 000 kişinin ölümüne neden olmaktadır. AAA, genellikle görüntülemede maksimum aort çapının ≥30 mm olmasıyla teşhis edilen abdominal aortun fokal (belli bir yerde oluşan) genişlemesidir. Abdominal aort anevrizması, başarılı bir cerrahi onarım olmadan ölümcül olan rüptür (yırtık) olmadıkça genellikle asemptomatiktir. Abdominal görüntülemenin yaygın kullanımı, birçok asemptomatik AAA’nın tesadüfen tespit edilmesine yol açmıştır. Yapay zeka alanındaki gelişmeler, damar cerrahlarına ve gözetim programlarına otomatik yönlendirmeyi kolaylaştırmaktadır. Endovasküler anevrizma onarımı (EVAR) için minimal invaziv cihazlarda muazzam gelişmeler olmuştur, ancak bu tedavinin dayanıklılığı bir sorun olmaya devam etmektedir ve hala yırtılma meydana gelebilmektedir. AAA’nın büyümesini ve yırtılmasını sınırlandıracak tedavilerin geliştirilmesi, geriye kalan önemli bir önceliktir. Etkili yeni AAA ilaçları veya intra-arteriyel tedaviler erken evre anevrizmaları tedavi edebilir, EVAR sonrası adjuvan tedavi olarak işlev görebilir ve cerrahi onarım için uygun olmayan kişilerde kullanılabilir. Erkeklerde ≥ 30 mm tanımı kullanıldığında AAA riski 3 ila 16 kat artmaktadır. Kadınların erkeklerden daha küçük bir vücut ölçüsüne sahip olduğu göz önüne alındığında, bu kriter kadınlarda AAA’yı eksik teşhis etmektedir. AAA patogenezinde cinsiyet eşitsizliği üzerine yapılan hayvan araştırmalarının çoğu cinsiyet hormonlarına veya cinsiyet kromozomlarına odaklanmıştır. Çok sayıda klinik çalışma düşük serum testosteronunu yaşlı erkeklerde artmış AAA riski ile ilişkilendirmiştir. Hem düşük hem de yüksek östradiol AAA ile ilişkilendirilmiştir. Hem sigara içme öyküsü (≥20 paket yıl) hem de erken menopozu olan kadınlarda AAA riski artmıştır. Nüfus taraması ve vaka-kontrol çalışmaları, ailede AAA öyküsünün AAA riskini iki ila dört kat arasında artırdığını göstermektedir. İkiz çalışmaları, AAA’nın kalıtımsallığının %70 ila %77 arasında çok yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, AAA patogenezinde genetik ve epigenetik mekanizmalara güçlü bir şekilde işaret etmektedir. Erkeklerde küçük AAA’ların yırtılma riski yılda <%1’dir.Yakın zamanda yapılan bir çalışmada kadınlarda onarılmamış 50-54 mm AAA’ların 3 yıllık yırtılma oranı %3,4’tür. Küçük AAA’ların çoğu zamanla büyür; Birleşik Krallık’ta yapılan küçük anevrizma çalışmasında 40 ila 55 mm AAA’ların %70’inin 5 yıl içinde 55 mm’ye ulaştığı görülmüştür. Büyük anevrizmaların yırtılma riski daha yüksektir (55-60 mm, 61-70 mm ve >70 mm AAA’lar için 3 yılda sırasıyla %2,2, %6,0 ve %18,4 olarak tahmin edilmektedir).  Büyük AAA’ların yırtılma oranı kadınlarda erkeklere kıyasla önemli ölçüde daha yüksektir. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada onarılmamış 61-70 mm AAA’sı olan kadınlarda 3 yıllık yırtılma insidansı %12,8 iken erkeklerde %4,5 olarak bildirilmiştir. Küçük AAA’ların büyüme hızının zaman içinde değiştiğine dair bir kanıt yoktur. Bu nedenle, AAA büyümesini yavaşlatabilecek ve küçük anevrizma rüptürü riskini azaltabilecek tıbbi tedavilere ihtiyaç vardır. AAA’nın mevcut yönetimi, küçük anevrizmaların görüntülenerek izlenmesi yönündedir. Büyük, semptomatik veya rüptüre anevrizmaların cerrahi olarak onarılması şeklindedir. Hastalar ve klinisyenler, AAA büyümesini ve AAA onarımı hem de rüptür risklerini sınırlamak için etkili ilaç tedavilerine ihtiyaç duymaktadır(2).

KAYNAKLAR

1. Anagnostakos, J., & Lal, B. K. (2021). Abdominal aortic aneurysms. Progress in cardiovascular diseases, 65, 34-43.
2. Golledge, J., Thanigaimani, S., Powell, J. T., & Tsao, P. S. (2023). Pathogenesis and management of abdominal aortic aneurysm. European Heart Journal, 44(29), 2682-2697.
3. Gao, J. P., & Guo, W. (2022). Mechanisms of abdominal aortic aneurysm progression: A review. Vascular Medicine, 27(1), 88-96.