Merhaba sevgili okurlarımız, bugün size özellikle son zamanlarda sıklıkla karşılaştığımız ve maalesef büyük kayıplar verdiğimiz afetlerde eczacı ve eczanenin görevlerinden bahsetmek istiyorum.
Bildiğiniz gibi afetler; toplumlarda fiziksel, ekonomik, sosyal ve çok daha farklı yönlerden kayıplara yol açan olaylardır. Bu olaylar normal yaşamı kesintiye uğratacağından, toplumun böyle bir kriz anındaki yetersizliklerini de gösterecektir. Bu noktada ilk müdahale çok önemlidir, çünkü ilk müdahale yerel olarak uygulanır. Dışarıdan gelecek daha detaylı ve profesyonel yardımların bölgeye ulaşması ise günler, hatta belki haftalar sürebilir. Bu nedenle ilk müdahalenin kapsamını belirleyecek olan toplum afet müdahale planının olması çok önemlidir. Bu afet planının etkinliğinin arttırılması noktasında ise eczacılara büyük sorumluluklar düşer.
Uluslararası Eczacılık Federasyonu, 2006 yılında içinde olağanüstü durumlarda kriz yönetiminde eczacının rolü konusunu da barındıran bir belge yayınlamıştır. Konuyla ilgili çalışmalarını sürdürerek 2016’da ise kamu kurumları, ilaç endüstrisi, sivil toplum kuruluşlarında veya toplum eczanelerinde çalışan eczacılar için alınacak önlemlerle ilgili kapsamlı bir kılavuz hazırlamıştır.
İnsan kaynaklı veya doğal afetlerde eczacının görev ve sorumlulukları oldukça önemlidir. Bu sorumluluklardan bazılarını sizinle paylaşmak istiyorum: klinik, hastane ve bölgelere ilaç ve tıbbi malzeme temini ve dağıtımı, yerel yönetimle koordinasyonun sağlanması, hasta ve ilaç verilerinin online veya yazılı olarak kaydının tutulması, sağlık ekipleriyle koordinasyonlu bir şekilde hareket edilmesi, kronik hastaların devam reçetelerinin sürekliliğinin sağlanması… Bunların haricinde akılcı ilaç kullanımı ve ilaca kesintisiz erişimin sağlanması da eczacıların görevleri arasındadır. Bu süreçte eczacılık fakültesi öğrencileri ile destek işgücü oluşturmak ve yapay zekayı etkin kullanmak da faydalı olacaktır.
Afet sonrası yapılacak eğitimler ise bizi daha sonra karşılaşacağımız durumlara hazırlama açısından oldukça önemli bir rol oynar. Örneğin, 2020 yılında gerçekleşen Beyrut patlaması sonrasında bir mentorluk programı oluşturulmuş ve tecrübeli afet eczacıları gönüllü eczacılara bilgi ve deneyimlerini aktarmıştır.
Afet sırasında ve sonrasında yapılacaklar olduğu kadar, afet öncesindeki hazırlık da önemlidir. Eczanelerde tatbikat yapmak, hangi ilaçların stoklanabileceğini kararlaştırmak, eczanelerin depreme karşı dayanıklılığının tespitini yapmak afet öncesi hazırlık döneminde yapılması gerekenlere örnek olarak verilebilir.
Sonuç olarak eczacılarımız ve eczanelerimiz afet öncesinde hazırlıklı olmalı; afet sonrasında ise koordineli, güvenli ve etkin bir şekilde süreci yönetmelidir. Bu yazımızda afet sürecinde eczacı ve eczanenin görev alanlarından bahsetmeye çalıştık, umarım merak edilen noktalara ışık tutabilmişizdir.
KAYNAKÇA:
-Afet Eczacılığı Topluluğu/Eczacıların Afetlerle Mücadelede Rolü-Ecz. Nilhan Uzman
-Afetlerde Eczacılık Hizmetleri/İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2023; 8(2): 735-739
-ADEC-Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi İş Birliğiyle Düzenlenen “Afet ve Acil Durumlarda Eczacılık Hizmetleri Sempozyumu” Ortak Sonuç Bildirgesi (5-6 Ekim 2024)
