Türkiye, jeolojik yapısı nedeniyle aktif fay hatları üzerinde yer almakta ve bu durum ülkeyi yüksek deprem riski taşıyan bölgelerden biri haline getirmektedir. 1990 ile 2020 yılları arasında Türkiye’de toplam 337.866 deprem kaydedilmiş, özellikle 2017 yılı 32.287 depremle en fazla sarsıntının yaşandığı yıl olmuştur. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri gibi büyük felaketler, depremlere karşı bilinçli olmanın ve önlem almanın ne kadar hayati olduğunu bir kez daha göstermiştir. Bu yazıda, depremlerin nasıl oluştuğunu, Türkiye’deki deprem riskini, alınması gereken önlemleri ve afet anında yapılması gerekenleri ele alacağız.
Deprem Nedir ve Nasıl Oluşur?
Deprem, yer kabuğundaki tektonik plakaların hareketi sonucu biriken enerjinin ani bir şekilde serbest kalmasıyla meydana gelir. Bu enerji, sismik dalgalar halinde yayılarak yeryüzünde sarsıntılara neden olur. Depremler büyüklüklerine, derinliklerine ve oluşum nedenlerine göre farklı türlerde sınıflandırılır:
1)Tektonik Depremler: En yaygın deprem türüdür ve büyük ölçekli hasarlara yol açabilir.
2) Volkanik Depremler: Volkanik faaliyetler sırasında meydana gelir.
3)Çöküntü Depremleri: Yer altındaki mağara ve madenlerin çökmesiyle oluşur.
Türkiye’de Deprem Gerçeği
Türkiye, üç büyük fay hattı üzerinde yer almaktadır:
1)Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF): Türkiye’nin en aktif ve en yıkıcı fay hatlarından biridir. 17 Ağustos 1999 Gölcük Depremi gibi büyük felaketlerin kaynağıdır.
2)Doğu Anadolu Fay Hattı (DAF): 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinin yaşandığı fay hattıdır.
3)Batı Anadolu Fay Hattı: Ege Bölgesi’nde sık sık küçük ve orta büyüklükte depremler meydana getiren bir hattır.
Bu fay hatları boyunca meydana gelen depremler, büyük can ve mal kayıplarına neden olmaktadır. 17 Ağustos 1999 Gölcük Depremi’nde yaklaşık 17.000 kişi hayatını kaybetmiş, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinde ise 53.537 kişi yaşamını yitirmiştir.
Deprem Öncesi Alınması Gereken Önlemler
Deprem riskine karşı hazırlıklı olmak can kayıplarını ve maddi zararları minimize edebilir. Alınması gereken bazı önlemler:
Bina Güvenliği: Yapıların deprem yönetmeliklerine uygun inşa edilmesi ve düzenli denetimlerden geçmesi hayati önem taşır.
Acil Durum Planı: Aile bireyleriyle acil durum planları hazırlanmalı, tahliye yolları belirlenmeli ve tatbikatlar yapılmalıdır.
Deprem Çantası: İçinde su, gıda, el feneri, pil, ilk yardım seti ve temel ihtiyaç malzemeleri bulunan bir çanta her zaman hazır bulundurulmalıdır.
Deprem Sırasında Yapılması Gerekenler
! Deprem anında doğru hareket etmek hayat kurtarıcı olabilir.
- Sakin kalın ve panik yapmayın.
- Çök-Kapan-Tutun pozisyonunu alın.
- Pencerelerden, ağır eşyalardan ve devrilebilecek mobilyalardan uzak durun.
- Asansörleri kullanmayın.
- Açık alandaysanız binalardan, ağaçlardan ve elektrik direklerinden uzak durun.
- Araç kullanıyorsanız güvenli bir yerde durun.
- Mutfak gibi yangın riski olan alanlardan uzaklaşın.
Deprem Sonrası Yapılması Gerekenler
Deprem sonrası hayatta kalmak ve güvenliği sağlamak için şu adımları takip etmek önemlidir:
- Öncelikle kendi güvenliğinizi sağlayın ardından çevrenizdekilere yardım edin.
- Hasarlı binalara girmeyin.
- Yetkililerin yönlendirmelerini takip edin ve gereksiz telefon trafiğinden kaçının.
- Artçı sarsıntılara karşı hazırlıklı olun.
Depremler kaçınılmaz doğa olaylarıdır, ancak bilinçli ve hazırlıklı olmak, can ve mal kaybını en aza indirebilir. Türkiye gibi deprem kuşağında yer alan bir ülkede yaşayan herkesin deprem öncesi, sırası ve sonrasında ne yapması gerektiğini bilmesi hayati önem taşır.
Kaynakça
