Melatonin; epifiz bezindeki pineolasitlerden, özellikle gece saatlerindeki derin uyku döneminde ve karanlıkta salgılanan uyku uyanıklık ritmimizi belirleyen bir nörohormondur.
Melatonin; sindirim sistemi, eşey organları, retina, deri, glia hücreleri, lenfositlerden de salgılanır ama epifiz dışındaki salgılandığı yerlerde doku içinde kalır ve yalnızca antioksidan işlevi görür.
Sirkadyen ritmi (biyolojik saat) düzenler, oksidatif stresi önler, kanser hücresi artışını (veya oluşumunu) engeller, hücre yenilemesini sağlar, yaşlanmayı geciktirir, immun sistemi güçlendirir. Apopitoziste (programlı hücre ölümü) rolü olduğu düşünülmektedir.
Depresyon hastalarında; kortizol (stres hormonu) seviyesinin yüksek, melatonin seviyesinin düşük olduğu görülmüştür. Melatonin seviyesinde olacak artışın depresyon tedavisi ile paralel olduğu düşünülmektedir; bazı antidepresanların ise melatonin seviyesini yükselttiği kaydedilmiştir.
Melatonin takviyesi nasıl sağlanır?
- Yeterli miktara ulaşım zor olsa da doğrudan besinler aracılığıyla alınabilir. Bazı besinlerde bulunan triptofan, melatonin sentezini artırabilir. Kızılcık, vişne, ceviz, badem, fındık, kestane, patlıcan, ıspanak, susam gibi besinler tüketilebilir. Dikkat edilmesi gereken bir husus ise fazla karbonhidrat tüketiminin melatonin sentezini azaltmasıdır (fazla karbonhidrat alımının yorgunluk, halsizlik gibi sonuçları da olur.)
- Tıbbi müstahzarlar ile alınabilir. Bazı formülasyonlarda oral tablet, bazılarında ise sublingual (genellikle yurtdışı müstahzarlarında) kullanım görülür. Oral kullanımda soğuk su yerine ılık su ile birlikte içmek çözünme kolaylığı açısından tavsiye edilir.
Melatonin salgılanmasını azaltan faktörler nelerdir?
Sigara-alkol kullanımı, yüksek miktarlarda çay-kahve tüketimi, stres, uzun süre mavi ışığa (bilgisayar, telefon vs. ışığı) maruz kalmak, aşırı karbonhidrat tüketilmesi.
Melatonin takviyesi bazı ilaçlarla etkileşime girebilir bu nedenle ilaçlar arasına 4 saat kadar süre koymak daha güvenli olacaktır. Kullandığınız ilaçlarla etkileşime girip girmediğini eczacınızdan öğrenebilirsiniz ☺.
Referans video: Eczacı Farkıyla, “Melatonin Nedir? Uykuyu Nasıl Etkiler?”, 19 Mayıs 2021. Erişim: https://www.youtube.com/watch?v=k3sSsv9UXpM&t=102s, Mart 2024.
