Vitamin B12 genel sağlığımızı sürdürmek için hayati bir rol oynar. Sinir fonksiyonu, kırmızı kan hücresi oluşumu ve belirli besin maddelerinin metabolizması için gereklidir. Vitamin B12 eksikliği, anemi, nörolojik problemler ve yorgunluk gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Vitamin B12 eksikliği genellikle beslenme faktörleri ile ilişkilendirilse de bazı ilaçlar bu önemli besin maddenin vücudun emilimini veya kullanımını etkileyebilir. Bu yazıda vitamin B12 eksikliğine neden olan ilaçları inceleyeceğiz.

1. Proton Pompa İnhibitörleri (PPI’lar): Proton pompa inhibitörleri, omeprazol ve esomeprazol gibi, gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) veya ülser gibi durumları olan kişilerde mide asit üretimini azaltmak için sıkça reçete edilir. Bununla birlikte, bu ilaçlar gastrik asit salınımını inhibe ederek vitamin B12’nin emilimini azaltabilir. Zaman içinde, kronik PPI kullanımı vitamin B12 seviyelerinin azalmasına yol açabilir.
2. Histamin-2 Reseptör Antagonistleri: Histamin-2 reseptör antagonistleri, ranitidin ve famotidin gibi, mide asidi üretimini azaltmak için reçete edilir. PPI’lar gibi bu ilaçlar da vitamin B12’nin emilimini etkileyebilir. Bu ilaçlarla uzun süreli tedavi gören kişiler, B12 seviyelerini izlemeli ve gerektiğinde takviye düşünmelidir.
3. Metformin: Metformin, tip 2 diyabeti yönetmek için yaygın olarak kullanılan bir ilaçtır. Kan şekeri seviyelerini kontrol etmeye yardımcı olur, ancak bazı kişilerde vitamin B12 eksikliğine yol açabilir. Tam mekanizma tam olarak anlaşılmamış olsa da metformin’in ince bağırsakta B12 emilimini etkilediği düşünülmektedir. Uzun süreli metformin tedavisi alan kişiler için düzenli vitamin B12 seviyelerinin izlenmesi önerilir.
4. Antiasitler: Alüminyum içeren reçetesiz antiasitler, vitamin B12 emilimini etkileyebilir. Bu ilaçlar, vitamin B12’yi bağlayarak vücudun bu hayati besin maddesini emmesini zorlaştırabilir. Alüminyum içeren antiasitlerin kronik veya aşırı kullanımı, zaman içinde B12 eksikliğine yol açabilir.
5. Kolşisin: Kolşisin, gut ve diğer inflamatuar koşulları tedavi etmek için sıkça kullanılan bir ilaçtır. Bu ilaç, ince bağırsaktaki vitamin B12 emilimini etkileyebilir. Uzun süre kolşisin tedavisi alan kişiler, vitamin B12 eksikliği olasılığını bilmeli ve takviye düşünmelidir.
6. Belirli Antibiyotikler: Belirli antibiyotikler, özellikle aminoglikozidler olarak bilinen ilaçlar, vitamin B12 emilimini etkileyebilir. Gentamisin ve neomisin gibi bu antibiyotikler, ince bağırsaktaki hücrelere zarar verebilir ve besin maddeleri, bunun içinde B12’nin vücuda emilimini azaltabilir.
7. Metotreksat: Metotreksat, romatoid artrit ve sedef gibi otoimmün koşulları tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Bu koşulları yönetmede etkilidir, ancak vitamin B12 seviyelerini etkileyebilir. Metotreksat alan kişiler için düzenli izleme ve takviye genellikle önerilir.

Vitamin B12 Eksikliğini Önleme
Eğer yukarıda sıralanan ilaçlardan herhangi birini kullanıyorsanız, vitamin B12 seviyelerinizi düzenli olarak izlemek ve olası eksiklikleri hızlı bir şekilde ele almak için sağlık uzmanınızla yakın bir iş birliği yapmanız önemlidir. Vitamin B12 eksikliğini önlemek, daha fazla B12 içeren yiyecekleri tüketmek, örneğin et, balık, süt ürünleri ve takviyeleri almak gibi diyet değişikliklerini içerebilir.

Sonuç olarak belirli ilaçlar vitamin B12 eksikliğine yol açabilir ancak genellikle çeşitli tıbbi koşulları tedavi etmek için gereklidir. Bu nedenle, sağlık durumunuzu yönetme ve temel besin eksikliklerini ele alma arasında bir denge kurmak önemlidir. Sağlık uzmanınızla düzenli iletişim, hem temel besin eksikliklerinizi ele almanızı hem de temel sağlık durumunuzu tedavi etmenizi sağlayan bir anahtardır. Bu ilaçlarla ilişkili potansiyel riskleri anlamak ve bunlarla başa çıkmak için proaktif adımlar atmaya çalışmak, genel refahınızı korumanıza yardımcı olabilir.

Yazar: Ecz. Ahmet TURHANER¹, Medine Ahsen AĞIR²